596 ACRES : PLATFORM ต้นแบบ LAND SHARING กลางนครนิวยอร์ก
ที่มา : http://www.thaicityfarm.com/
นครนิวยอร์กเป็นเมืองศูนย์กลางทางเศรษฐกิจที่ใหญ่ที่สุดในสหรัฐอเมริกาและเต็มไปด้วยอาคาร คอนโดและสิ่งปลูกสร้างอย่างหนาแน่นเต็มพื้นที่แต่คงไม่มีใครนึกออกว่าเมืองนิวยอร์กเองก็เป็นอีกเมืองหนึ่งที่มีพื้นที่รกร้างว่างเปล่าเยอะมาก และก็ไม่มีใครรู้ว่าพื้นที่เหล่านั้นเป็นพื้นที่สาธารณะที่เราสามารถเข้าไปใช้ประโยชน์ได้หรือไม่ พื้นที่เหล่านั้นจึงถูกปล่อยทิ้งร้าง เป็นแหล่งมั่วสุม หรือไม่ก็เป็นพื้นที่ทิ้งขยะแทน
จนถึงปี 2010 คุณ Paula Segal ได้สังเกตเห็นพื้นที่รกร้างว่างเปล่าแห่งหนึ่งใกล้บ้านเธอในย่าน Brooklyn ที่ถูกปล่อยทิ้งร้างมานานหลายปีจนมีแต่ขยะกองสุม เธอจึงเริ่มค้นหาข้อมูลว่าพื้นที่ที่มีรั้วล้อมแห่งนี้เป็นของใครและมีจุดประสงค์อะไรในการใช้พื้นที่ แล้วเธอก็พบว่า พื้นที่แปลงนี้เป็นพื้นที่สาธารณะและเคยมีแผนว่าจะสร้างเป็นสวนสาธารณะ แต่ก็ไม่เคยเกิดขึ้น เธอจึงนำพื้นที่แห่งนี้ไปหารือกับคนในชุมชนและเทศบาลอยู่หลายครั้งท้ายสุด พื้นที่ดังกล่าวก็ได้กลายเป็น ‘สวนผักกลางชุมชน’ ที่มีชื่อว่า Myrtle Village Green โดยเป็นทั้งแปลงเกษตรสำหรับวิจัย และผลิตพืชผักให้กับชุมชน เป็นที่พบปะสังสรรค์ของคนในชุมชน และยังเป็นที่ดูหนังกลางแปลงของชุมชนอีกด้วย
จากความสำเร็จของ Myrtle Village Green จึงเกิดความคิดที่จะรวบรวมพื้นที่ว่างสาธารณะทั้งหมดในนครนิวยอร์ก ที่ไม่ได้มีการใช้สอยประโยชน์ใดๆ เพื่อเปลี่ยนให้เป็นพื้นที่ที่จะเกิดประโยชน์แก่ชุมชน และจากการสำรวจและเก็บข้อมูลโดยคุณ Paula และทีมงานเป็นเวลา 1 ปี จนพบว่า พื้นที่สาธารณะหลายแห่งที่ยังไม่ถูกใช้ประโยชน์มีอยู่ถึง “596 เอเคอร์” หรือ 1,500 เลยทีเดียว ด้วยตัวเลขนี้เอง จึงเป็นที่มาของชื่อโครงการ 596 Acres ที่นำโดยคุณ Paula เพื่อรวบรวมพื้นที่ว่างที่ไม่ได้ถูกใช้ประโยชน์และทำเป็นแผนที่เปิดออนไลน์ที่มีชื่อว่า “Living Lots NYC” เพื่อให้คนทั่วไปได้รับรู้ และเผื่อว่าจะมีชุมชนใดอยากเข้าไปใช้พื้นที่ว่างใกล้เคียงให้เกิดประโยชน์
ในแผนที่ Living Lots NYC นี้จะเห็นเลยว่า มีพื้นที่ว่างสาธารณะอยู่ตรงไหนบ้าง อีกทั้งยังมีพื้นที่ส่วนบุคคลที่เจ้าของอนุญาตให้เข้าไปใช้ประโยชน์ใช้สอย พื้นที่ที่คนสามารถเข้าไปใช้ได้แล้ว และพื้นที่ที่มีกลุ่มหรือชุมชนกำลังจัดการเปลี่ยนแปลงพื้นที่นั้น
ตลอด 7 ปีที่ผ่านมา โครงการ 596 Acres ได้หาข้อมูลพื้นที่ว่าง การขออนุญาตสิทธิ์ในการใช้พื้นที่ รวบรวมและเผยแพร่ที่ดินว่างทั้งหมดที่พบลงใน Living Lots NYC และยังเป็นตัวกลางที่ให้ข้อมูลเบื้องต้นในการจัดการกับพื้นที่ว่างเหล่านั้น ไม่ว่าจะเป็นการเข้าไปพูดคุยกับคนในชุมชนแถวนั้นถึงการริเริ่มจัดการกับพื้นที่ การคุยกับหน่วยงานเทศกาลนครนิวยอร์ก เรื่องกฎหมายการขอใช้พื้นที่หรือการจัดตั้งกลุ่ม หรือแม้แต่การติดต่อกับหน่วยงานทำความสะอาดของนครนิวยอร์กเพื่อให้ช่วยจัดการเคลียร์พื้นที่รกร้างแห่งนั้น ความพยายามทั้งหมดนี้ทำให้นครนิวยอร์กมีสวนชุมชนเพิ่มขึ้นถึง 32 แห่ง โดยส่วนมากเกิดขึ้นย่านที่ขาดแคลนสวนสาธารณะและสวัสดิการส่วนกลางชุมชน
และจุดแข็งสำคัญของ 596 Acres ไม่ได้มีเพียงแผนที่ออนไลน์ Living Lots NYC เท่านั้น พวกเขายังมีป้ายที่ไปติดที่พื้นที่ว่างเพื่อเชิญชวนให้ชุมชนในละแวกมาจับจองพื้นที่ว่างนี้เพื่อใช้ประโยชน์สำหรับชุมชน ด้วยการร่วมมือทำงานกันอย่างใกล้ชิดระหว่างทีม 596 Acres หน่วยงานเทศบาล และองค์กรท้องถิ่น ทำให้พวกเขาสามารถเจอแกนนำชุมชนในแต่ละแห่งที่มีความสนใจ และจะมาเป็นหัวเรี่ยวหัวแรงในการเปลี่ยนพื้นที่ว่างบนแผนที่เหล่านี้ให้กลายเป็นสวนผักเพื่อประโยชน์ใช้สอยของชุมชนได้ และตัวเลขพื้นที่ว่างในนครนิวยอร์ก ณ ปัจจุบัน คือ 1,026 เอเคอร์ บนทำเล 1,369 แห่ง โดยแบ่งเป็นพื้นที่อยู่ในระหว่างดำเนินการเปลี่ยนแปลงอยู่ 231 เอเคอร์ บนทำเล 226 แห่ง แต่ที่น่าสนใจที่สุดคือ ขณะนี้มีโครงการชุมชนที่เกิดขึ้นบนพื้นที่เคยรกร้างว่างเปล่าและใครๆ ก็สามารถเข้าไปร่วมกิจกรรมได้อยู่เป็นจำนวน 1,483 เอเคอร์ บนทำเล 607 แห่งนับเป็นตัวเลขที่สร้างความชื่นใจและน่าแสดงความยินดีให้กับ 596 Acres และผู้มีส่วนร่วม และมหาชนชาวนิวยอร์กทุกคนจริง
ปัจจุบัน โครงการ 596 Acres ก็ได้ผุดแผนที่ใหม่ๆ อีกมากมาย ให้ตรงกับกลุ่มเป้าหมาย ไม่ว่าจะเป็น “Urban Reviewer” ที่จะแสดงตำแหน่งที่ดินที่ทางเทศบาลเมืองนิวยอร์กรับเงินสนับสนุนเพื่อนำมาพัฒนาพื้นที่ดังกล่าวให้เป็นพื้นที่สาธารณะหรือพื้นที่ส่วนบุคคล หรือจะเป็น “NYCommons” ที่จะแสดงตำแหน่งของพื้นที่สาธารณะต่างๆ อาทิ พื้นที่ริมน้ำ สวนและพื้นที่ว่างเปล่าในชุมชน สวนสาธารณะ ห้องสมุด พื้นที่ระหว่างรอโครงการพัฒนา เพื่อให้คนนิวยอร์กที่มีไอเดียดีๆ เข้ามาหาตำแหน่งและเสนอแผนพัฒนาพื้นที่ร่วมกันร่วมกับคนในชุมชนได้ และหากมีคนเมืองที่อยากพัฒนาพื้นที่สาธารณะในนครนิวยอร์กก็สามารถเข้ามาดูพื้นที่ได้ที่ “One Dollar Lots” ซึ่งเป็นแผนที่ของที่ดินที่ทางนครนิวยอร์กขายหรือมีแผนจะขายพื้นที่สาธารณะในราคา 1 ดอลลาร์ให้นักพัฒนาพื้นที่เหล่านี้เข้ามาใช้ประโยชน์ร่วมกับชุมชนได้
หากมองย้อนมาที่เมืองกรุงเทพฯ ปัจจุบันก็ยังไม่เกิดโครงการดีๆ แบบนี้ อย่างไรก็ตาม ทางโครงการสวนผักคนเมืองจึงเกิดความคิดริเริ่มทำกิจกรรมคล้ายๆ กับโครงการ “596 Acres” ที่มีชื่อว่า “Land for Share” ขึ้น เพื่อรวบรวมข้อมูลพื้นที่รกร้างหรือพื้นที่ว่างเปล่าและสนับสนุนการพัฒนาพื้นที่รกร้างหรือพื้นที่สาธารณะว่างเปล่าในเมืองกรุงเทพและปริมณฑลให้เกิดประโยชน์ในอนาคต
พบกับกิจกรรม “ปักหมุด Land for Share” ในงานเทศกาลสวนผักคนเมือง ครั้งที่ 5 วันที่ 18-19 มกราคม 2562 นี้
ที่มาข้อมูลและรูปภาพ
http://596acres.org/mission-and-story/
https://www.shareable.net/blog/sharing-cities-using-urban-data-to-reclaim-public-space-as-a-commons
https://livinglotsnyc.org/#10/40.7082/-74.0430
